Το 9ο Γυμνάσιο Τρικάλων και πιο συγκεκριμένα η Α’ Τάξη του, πραγματοποίησε την Τετάρτη 17 Απριλίου 2024, διδακτική επίσκεψη της στις παλιές Εκκλησίες του Βαρουσιού: στην Παναγία Επίσκεψη, τον πρώτο Μητροπολιτικό ναό της πόλης των Τρικάλων, μετά την λήξη της μακραίωνης περιόδου της Τουρκοκρατίας και την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελεύθερο Ελληνικό κράτος, στους Αγίους Αναργύρους και στην Αγία Παρασκευή. Η παρούσα επιμορφωτική δράση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Τοπικής Ιστορίας της Χριστιανικής Συνοικίας “Βαρούσι” και του μαθήματος των Θρησκευτικών. Ήταν μια περιήγηση με ξενάγηση στην Ιστορία, την αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική παράδοση της παλιάς πόλης.
Οι υπεύθυνοι καθηγητές της δράσης Ηλιάδη Αμαλία, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 9ου Γυμνασίου Τρικάλων και Χειράκης Απόστολος, Θεολόγος του 9ου Γυμνασίου Τρικάλων θεωρώντας πως η Ιστορική και Αρχαιολογική παιδεία, η μύηση στις αξίες και τα πνευματικά αγαθά της ιστορίας και της παράδοσης αποτελούν αρχιτεκτονική και θρησκευτική εμπειρία υψηλής ποιότητας, ανέλαβαν την συγκεκριμένη πρωτοβουλία.
Αφορμή υπήρξε η εξερεύνηση και ξενάγηση στα Άγια Μετέωρα: «Όμορφα μοναστήρια με υπέροχη θέα που όλοι λατρέψαμε, εντυπωσιακά και διαφορετικά μεταξύ τους, με κεντήματα εικόνες, τοιχογραφίες, ψηφιδωτά…τα οποία εκτείνονται σε όλους τους τοίχους, στο ταβάνι και στο πάτωμα (μαρμαροθετήματα). Όμορφες εκκλησίες που από το 14ο Βυζαντινό αιώνα οι άνθρωποι κατασκεύασαν με φοβερές τεχνικές και αρχιτεκτονικές γνώσεις», όπως καταθέτει η μαθήτρια της Β’ Τάξης Φούντα Μαρία.
Παναγία Επίσκεψη, Άγιοι Ανάργυροι, Αγία Παρασκευή, Άγιος Δημήτριος: εξαιρετικά σημαντικά σημάδια του τόπου μας, σημεία αναφοράς ιδιαίτερα της βυζαντινής, υστεροβυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, αποτελούν παράλληλα αιτίες και αφορμές για να επανεκτιμήσουμε και να αναδείξουμε ως εκπαιδευτικοί, μαθητές/τριες και ως 9ο Γυμνάσιο Τρικάλων εν γένει την αυταπόδεικτη αξία του «κοντινού» μας και γι’ αυτό υποτιμημένου, πλούσιου ιστορικού, αρχαιολογικού και πνευματικού μας παρελθόντος, αυτού που ζει και αναπνέει ακόμη δίπλα μας…Εκκλησιαστικός, Θρησκευτικός Τουρισμός που τονώνει το αίσθημα της Ιστορικότητας του τόπου μας (ως ανθρωπογενούς περιβάλλοντος).
Για του λόγου το αληθές, ακολουθεί η κατάθεση εντυπώσεων και απόψεων της μαθήτριας Κατσιγιάννη Βασιλικής του Α3 τμήματος του 9ου Γυμνασίου Τρικάλων:
«Η αναχώρησή μας από το σχολείο για την διδακτική μας επίσκεψη στα πλαίσια της Τοπικής Ιστορίας και του μαθήματος των Θρησκευτικών πραγματοποιήθηκε περίπου 8:15 το πρωί. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής έγινε αναφορά από την ξεναγό και διευθύντριά μας κ. Ηλιάδη Αμαλία, φιλόλογο-ιστορικό, στα ερείπια ενός παλαιοχριστιανικού ναού απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου. Έπειτα, κατευθυνθήκαμε προς το Βαρούσι, την παλιά πόλη των Τρικάλων, όπου και επισκεφθήκαμε τον ιερό ναό της Παναγίας Επίσκεψης. Στην Παναγία Επίσκεψη παρακολουθήσαμε ένα τμήμα της λειτουργίας των Προηγιασμένων και ακολούθησε ξενάγηση από την κ. Ηλιάδη Αμαλία και τον κ. Χειράκη Απόστολο, Θεολόγο, κατά την οποία πληροφορηθήκαμε πολλά πράγματα-βασικά στοιχεία του ναού. Ο ναός χτίστηκε περίπου το 1869 αλλά το καμπαναριό του το 1959. Η αρχιτεκτονική και η διακόσμησή του, βασισμένη καθώς είναι σε δυτικοευρωπαϊκούς ρυθμούς δεν περιλαμβάνει πολλές τοιχογραφίες αλλά μεγαλοπρεπείς πίνακες αγίων και ιερών προσώπων σε κορνίζες. Ο ναός είναι βασιλική με τρούλο, δηλαδή έχει σταυρωτό τρούλο και τα κιονόκρανά του είναι πολύ εντυπωσιακά, όπως και οι κίονες.
Μόλις ολοκληρώθηκε η ξενάγηση στον ιερό ναό της Παναγίας Επίσκεψης, ξεναγηθήκαμε από την κ. Ηλιάδη στα παλιά σπίτια της περιοχής του Βαρουσιού. Τα σπίτια αυτά είναι ιδιαίτερα ελκυστικά εξαιτίας του τρόπου κατασκευής τους με την εναλλαγή δηλαδή της πέτρας, της λάσπης, του ξύλου, φυσικών υλικών που δημιουργούν έναν ανθεκτικό «φλοιό» σαν κέλυφος για το σπίτι. Τα ψηλότερα πατώματα είναι κατασκευασμένα από λεπτόκοκα και ελαφρύτερα υλικά με απόρροια να μην πιέζουν τη βάση και να μένουν ανθεκτικά στο χρόνο.
Η επόμενη στάση μας έγινε στο ναό των Αγίων Αναργύρων ο οποίος χρονολογείται στη Μεταβυζαντινή περίοδο (περίπου 1865-1870) με κατασκευή επιμελημένη, μικρού μεγέθους και χωρίς κίονες στο εσωτερικό του. Είναι χτισμένος με βάση βυζαντινούς ρυθμούς και πρότυπα και κατάγραφος, δηλαδή αγιογραφημένος από άκρη σε άκρη. Οι τοίχοι του, λοιπόν, είναι περιτριγυρισμένοι από εικόνες και παραστάσεις Αγίων κάθε κοινωνικής τάξης και αξιοσημείωτες είναι επίσης οι επιγραφές στους τοίχους και τα μετάλλια, οι κυκλικοί δίσκοι δηλαδή με εικόνες Αγίων. Στον ναό των Αγίων Αναργύρων επισκεφτήκαμε και τα εγκοιμητήρια, τους τόπους του ναού που οι ασθενείς προσκυνητές κοιμόντουσαν παρακαλώντας τους Αγίους Αναργύρους να τους θεραπεύσουν. Ο ναός αυτός είναι απλή Βασιλική, δηλαδή δεν έχει τρούλο.
Μετά από τον ιερό ναό των Αγίων Αναργύρων επισκεφτήκαμε την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που έχει παρόμοιο τέμπλο με αυτό του ναού της Αγίας Επίσκεψης. Εκεί, μας εντυπωσίασε η διαμόρφωση της κατασκευής του γυναικωνίτη και το χτίσιμό της πάνω από την σκάλα. Επίσης, τα κιονόκρανα της εκκλησίας είναι περίτεχνα και θυμίζουν Ιωνικό ρυθμό.
Εν κατακλείδι, πιστεύω ότι όλα αυτά τα κτίσματα(ναοί και οικίες) που επισκεφθήκαμε θα έπρεπε η κοινωνία να τους αποδίδει μεγαλύτερη πολιτισμική αξία, αντιλαμβανόμενη την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας. Αναμφισβήτητα, η διδακτική αυτή επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις παλαιότερες εκκλησίες των Τρικάλων, στο Βαρούσι, ήταν εξαιρετικά ωφέλιμη, επειδή όχι μόνο μάθαμε ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία για τον τόπο μας, αλλά η επίσκεψη αυτή έγινε επίσης αφορμή να καλλιεργήσουμε το πνεύμα μας, να διαμορφώσουμε την προσωπικότητά μας, να διευρύνουμε τους πνευματικούς μας ορίζοντες μέσω της επικοινωνίας μας με τους καθηγητές μας, την κ. Ηλιάδη Αμαλία και τον κ. Χειράκη Απόστολο, τους οποίους ευχαριστούμε πάρα πολύ γι΄αυτή την πρωτοβουλία!».